ویروس کرونا یکی از جدیدترین و خطرناک‌ترین ویروس‌های شناخته شده است که این روزها تاثیر بسیار زیادی روی کسب‌ و کارهای آنلاین و سنتی داشته است. هر ساله اسفند ماه یکی از بهترین ماه‌های مالی برای صاحبان کسب و کار بود اما این روزها با شیوع چشم‌گیر کرونا در سراسر دنیا از جمله ایران کسب و کارها با مشکلات زیادی مواجه بوده‌اند. کسب و کارهای سنتی مانند مغازه‌ها و فروشگاه‌های فیزیکی تا حد زیادی به تعطیلی کشیده شده‌اند اما باید در نظر داشته باشید که در همین روزهای سخت بعضی از کسب و کارها فروش چند برابری محصولات و خدمات‌شان را تجربه کرده‌اند.

اتاق بازرگانی تهران نسخه pdf کتاب های ارزشمند ترجمه شده خود را روی سایت قرار داد!
(کتابها هرکدام‌ قیمت روی جلدش بیش از صدهزارتومان بوده اما الان رایگان عرضه شده است )
عناوین جذابی دارد و به نظرم برای این ایام مفید میباشد

http://tccim.ir/PublishedOutlets.aspx?id=1

در سوزن دوزی بلوچ سه الگوی متداول دوخت به نام‌های پُرکار، میانکار و کم‌کار رایج است. منظور از این سه شیوه میزان تراکم نقوش سوزندوزی روی پارچه است، به این ترتیب که اگر تمام پارچه مدنظر سوزندوزی شود، پُرکار» محسوب می‌شود اما اگر بیشتر نوع دوخت قسمت‌های پارچه سوزندوزی شود و فواصل کمی باقی بماند، میانکار و اگر فواصل باقی‌مانده زیاد باشد دوخت کم‌کار» نامیده می‌شود.[۳] [] تنوع در نقوش سوزن دوزی بلوچ از ویژگی‌های بارز آن است. گستردگی این نقش و نگارها که با تکرار تعداد بیشماری از نقوش هندسی صورت می‌گیرد نه تنها مانعی در خلاقیت ن سوز ن دوز به‌شمار نمی‌رود بلکه همواره آنان را به ابداع ترکی بهایی تازه وامی‌دارد. این ترکیب‌ها با الهام از طبیعت پیرامون و در پرتو رنگ آمیز ی‌هایی بدیع جلوهای بی همتا به هنر آنان بخشیده‌است و آن‌ها به‌طور سنتی از این نقوش برای تزیین لباس و وسایل زندگی استفاده می‌کنند. انعکاس پدید ه‌های زندگی و طبیعت در سوز ندوزی بلوچ نقوش متنوعی را پدیدآورده است که می‌توان آن‌ها را در چند بخش کلی دسته‌بندی کرد:

１) نقوش هندسی

２) ۲) نقوش طبیعی:

الهام از طبیعت است که شامل

طرح هشت گلبرگی-(گلی که هشت گلبرگ دارد) دربلوچی دوزی به دلکش معروف است -طرح الهام گرفته از گیاهان و طبیعت-نوعی دوخت در سراوان

الف) نقوش گیاهی وگل و برگ و گیاه است.

ب) نقوش واقعگرایانه (حیوانی)

３) عناصر طبیعی ]] ویژگی‌های مشترکی نیز در نگار ه‌های سوزندوزی کلیة مناطق بلوچستان قابل مشاهده است که شاخصترین ویژگی آن استفاده از مجموعه گسترده‌ای از نقش‌های هندسی و خطوط شکسته‌است و خطوط منحنی و دایره در سوز ندوزی بلوچ به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند. باتوجه به ویژگی‌های صوری اغلب نگاره‌های سوزن دوزی، خاستگاه این نقش و نگارها را می‌توان در موضوعات زیر جستجو کرد: )]] １) عناصر طبیعت: نگاره‌های گیاهی و حیوانی از مهم‌ترین عناصر مورد استفاده هستند که بازتاب فرهنگ کشاورزی، عشایری و دامپروری است.

２) زیورآلات: زرگری یکی از اصیلترین هنرهای صناعی است که در نقوش سوزندوزی بلوچ تجلی یافته‌است.

３) عناصر مرتبط باا عضای بدن انسان:

چشم یکی از مهم‌ترین اعضای بدن انسان است که به شکل‌های مختلف در خلق نگاره‌های سوزندوزی به کار می‌رود

۴)موضوعات ذهنی و تخیلی:

تخیلات و آرزوها منشأ بخش دیگری از نقش‌های سوزندوزی هستند.

۵) مذهب و باورهای قومی:

داستان‌های حماسی، که نمایانگر روحیه رزم آوری و سلحشوری بلوچهاست، بهترین تجلی خود را در فرم‌های تیز و زاویه دار و رنگ‌های گرم و قرمز پیدا م یکند. ممنوعیت استفاده از نقش انسان در سوز ندوزی که نشئت گرفته از باورهای مذهبی و اسلامی است به عنوان یک قانون کلی در سوزن دوزی پذیرفته شده‌است[۳]

اصل مهمی که در نقش‌های سوزن‌دوزی بلوچ رعایت می‌شود این است که، تا کنون هرگز از نقش انسان استفاده نشده‌است. به نظر می‌رسد این امر تحت تأثیر باور و اعتقادات این مردم است، بنابراین نقش‌های مورد استفاده همیشه حاصل ذهن آنان و به صورت هندسی بوده و بر اساس شمارش تار و پود انجام می‌گیرد؛ اغلب اشکال هندسی مثلث و لوزی می‌باشد که طرز قرار گرفتن در کنار هم و پرکار و کم‌کار بودن آن‌ها؛ طرح‌ها را از هم متمایز می‌کند. نوع دوخت هر منطقه عامل دیگر تقسیم‌بندی انواع سوزن‌دوزی است که هر منطقه اصالت خاص خود را دارد. کلیه دوخت‌های بلوچستان به صورت افقی انجام می‌گیرد و از شمارش تار و پود پارچه استفاده می‌گردد. تمامی سوزن‌دوزی‌ها به صورت انواع زیگزاگ‌های ریز و درشت، دوخت کشباف، ریز بافت، درشت بافت و انواع دندان‌موشی است. هر منطقه‌ای از استان دوخت مخصوص دارد. مثلاً سراوانی‌ها دوخت‌های دندان‌موشی و زیگزاگ همراه با جوک‌دوزی به‌کار می‌برند؛ در زاهدان بیشتر از جوک‌دوزی استفاده می‌شود. ایرانشهر و چابهار از دوخت‌هایی که روی پارچه لباس دوخته می‌شود و دارای آینه فراوان می‌باشند، استفاده می‌کنند.

جوک‌دوزی، روی پارچه‌های شش‌تاری و از روی شمارش تار و پود پارچه که در یک ردیف قرار گرفته، انجام می‌گیرد. سوزن را از میان دو تار پارچه درآورده و پس از این‌که تمام تارهای این ردیف تمام شد یک تار کاملاً سفید روی این تارها قرار می‌گیرد. سپس سوزن از میان دو تار بالای خط سفید در می‌آید و این کار تکرار می‌شود تا این‌که جوک‌ها به‌صورت هفت و هشت دوخته شود.

دوخت سراوانی، نوعی دوخت است که در آن زیگزاگ، دندان‌موشی و کمی هم جوک به‌کار می‌رود. برای این نوع دوخت ابتدا که کار را شروع می‌کنند، یک سانتی‌متر گذاشته و دوخت دندان‌موشی نیم‌سانتی انجام می‌دهند. ممکن است دوخت دندان موشی تا ۳ ردیف پشت سر هم انجام گیرد و سپس بین دوخت‌ها فاصله باشد. فاصله بین دندان‌موشی‌ها را با انواع دیگر دوخت‌ها پر می‌کنند، بعضی از این دوختها عبارتند از:

نمونه لباس ن و دختران بلوچ-استین‌ها، پیش سینه، جیب و پاچه شلوار منقوش به سوزن دوزی است

کرمک‌دوزی (کرمک دوچی): با استفاده از نخ مشکی و سفید انجام می‌شود.

بست‌دوزی (بست دوچی): نوعی دوخت است که نخ دیگری را که روی پارچه خوابانده شده، محکم نگه م‌دارد و باید دقت شود تا فاصله بست‌ها مساوی باشد. در منطقه چابهار و ایرانشهر دوخت‌ها گاهی روی پارچه خود لباس که برای دوختن آماده می‌شود، انجام می‌گیرد و در آن از آیینه‌های کوچک نیم سانتی‌متری به‌صورت فراوان به کار می‌رود. اغلب دوخت‌های این منطقه از نوع زنجیردوزی است و برای تعبیه آیینه‌ها از دوخت دندان‌موشی و نخ تیره رنگ استفاده می‌شود.

چنان‌که اشاره شد، تنوع دوخت در هر منطقه و اصالت آن تفاوت‌هایی را در انواع سوزن‌دوزی ایجاد کرده. به عنوان مثال در منطقه ایرنشهر، قاسم‌آباد، پیپ، ورکات، اسپکه و چانف یا ناحیه خاش و گشت فرق‌هایی با یکدیگر دارند. برای توضیح این امر به چند نوع از شیوه‌های مختلف دوخت اشاره می‌شود:

گراف: نوعی دوخت ساده که شبیه به شماره دوزی است. به این نوع دوخت افغانی‌دوز هم می‌گویند. زیرا این شیوه بیش‌تر در بین افغان‌ها معمول است و به‌طور نسبی دو سوزن‌دوز می‌توانند در هفت روز یک نوار پنج متری را سوزن‌دوزی کنند و غالباً به مصرف تزیین کیف و لباس می‌رسد.

آسان تانکه و پیپ: نوعی دیگر از دوخت‌هایی که در سراوان و در لباس ن (پیش‌سینه، در آستین، جیب و دمپای شلوار) دیده می‌شود آسان تانکه (حسن تانکه) و پیت دوزی (نوار دوزی) است. طریقه دوخت آسان تانکه، مانند شماره‌دوزی است که با روی هم قرر گرفتن، کم و زیاد شدن طرح و نقش دلخواه را می‌دوزند.

هفت رنگ اصلی در بلوچی دوزی به کارمیرود- که هشتاد درصد ان قرمز یا مشتقات آن است

چوتل دوزی: چوتل دوزی را بیش‌تر ن سراوان به کار می‌برند، که از ظرافت بسیار زیادی برخوردار است و دوخت آن تماماً از بخیه می‌باشد. نحوه این دوخت چنان است که، ابتدا طرح مورد نظر را با یک رنگ دوخته. یعنی تمام زمینه طرح را با بخیه‌های زیگزاگی متصل به هم و با یک رنگ می‌دوزند. سپس نقش‌های گوناگونی را با بخیه‌های مستقیم که خطوط افقی یا عمودی در وسط لوزی‌ها با رنگ‌های مختلف ایجاد می‌کنند. این دوخت گاهی همراه با پیپ و دیگر دوخت‌های خاشی به کار می‌رود.[۶]

قانون ترکیب رنگ‌ها در سوزن دوزی بلوچی

رنگ‌های اصلی به کاررفته در سوزن دوزی بلوچی سنتی شامل شش رنگ است:هرچند که درمیان ن بلوچ از قدیم به هفت رنگ رایج است و دوختی که این رنگ‌ها را در خود دارد دوخته هفت رنگ می‌گویند. دلیل این موضوع هنوز ناشناخته است شاید در دوران کهن یکی از رنگ‌ها حذف شده‌است.

این شش رنگ رنگ‌های اساسی دوخت سنتی بلوچی دوزی را تشکیل می‌دهند که شامل:

قرمز-سبز-قهوه ای تیره- سیاه-سفید و آبی می‌باشد.

۸۰ درصد طرح اولیه بلوچی دوزی با رنگ قرمز انجام می‌شود. در واقع شالوده و اساس طرح اولیه عمدتاً با رنگ قرمز شروع می‌شود و بعد از کشیدن طرح اولیه همچون نقاشی با شش رنگ دیگر پر می‌شود.

این یک قانون در بلوچی دوزی است که طرح‌ها به‌طور سه تایی پر شوند (پرشدن معادل رنگ آمیزی نهایی در نقاشی را دارد). بدین صورت که طرح اول قهوه ای تیره، طرح دوم قرمز و طرح سوم سفید.

سپس فواصل بین طرح قرمز وقهوه ای تیره، با سبز پر می‌شود. فواصل مابین طرح قرمز و سفیدُ با ابی پر می‌شود فواصل مابین طرح سفید و قهوه ای با سیاه پر می‌شود؛ و این تکرار همچنان ادامه می‌یابد درسرتاسر دوخت.

در بلوچی دوزی رنگ هابا قانون مشخص باهم ترکیب می‌شوند.

ذکر این نکته ضرروی است که این شش رنگ را می‌توان از هردرجه ای از ان رنگ به دلخواه تنظیم کرد.

1. قرمز: منظور از قرمز یعنی همه مشتقات قرمز همچون مرجانی -گوجه ای -اجری- گیلاسی- زرشکی- آلبالویی و حتی نارنجی‌های روشن و تیره و حتی زرد است.
2. در آبی می‌توان همه مشتقات ابی را به کار برد یعنی سرمه ای- ابی روشن- ابی نفتی و حتی سبز ابی یا فیروزه ای

۳در سبز هم همه مشتقات سبز رامی توان به کاربرد مثل سبز یشمی، سبز پررنگ، سبز چمنی و حتی پسته ای

1. این مشتقات در قهوه ای هم صدق می‌کند وهمه انواع مشتقات قهوه ای را می‌توان به کاربرد اما معمولاً از قدیم قهوه ای خیلی تیره رایج تراست.
2. سفید را هم می‌توان هم خود سفید ویا رنگ کرمی به کاربرد[[

ترکیب رنگ‌های پررنگ وکم رنگ یا رنگ‌های خیلی روشن یا خیلی تیره بسته به سلیقه و ذوق سوزن دوز بلوچ دارد و در بین ن و دختران بلوچ براساس مدو تنوعی که هرسال ایجاد می‌کنند فرق می‌کنند. درهردوره ای طیف‌های کم رنگ وپررنگ و یا روشن یا تیره ای از این هفت رنگ را مد می‌کنند و می‌دوزند و می‌پوشند.

لباس سنتی ن بلوچ با نقوش سوزن دوزی بلوچی

قطعات مورد استفاده در لباس‌های ن بلوچ عبارتند از:

۱-پیش‌سینه: که در گویش محلی به آن زیح Zih، زیگZig یا جیگGig گفته می‌شود که در قسمت یقه پیراهن به‌کار می‌رود.

۲-گوامتان(گوپتان) Ga-am tanیا پندول : دواقع جیب لباس است. قطعه‌ای است که در زیر پیش‌سینه قرار می‌گیرد و تا نزدیک دامن ادامه دارد، طول تقریبی آن ۶۵ سانتی‌متر است.(بین سه تا سه ونیم وجب بسته به قد ن فرق دارد)

1. سرآستین یا آستونکAstonak یا آسینگ : در دو قطعه آماده می‌شود و زینت سر آستین پیران‌های ن بلوچ است.
2. پانچک Pachac : همان پارچه شلوار است که سوزن دوزی می‌گردد. در قسمت سر شلوار استفاده می‌شود و همانند سر آستین می‌باشد. اما با این تفاوت که نقش‌ها در سر آستین بیش‌تر از پاچک می‌باشد.
3. تک ودامن: این قسمت حاشیه‌های گوامتان تا پیش سینه و لبه دامن لباس رادربرمیگیرد که سوزن دوزی این قسمت‌ها اختیاری وبرحسب سلیقه بوده و هرچقدر این قسمت‌ها بیشتر دوخته شده باشد نشان از تجمل لباس اس

کریشی جدید دوزی بلوچی یا بلوچی دوزی مجموعه انواع خاصی از سوزن دوزی است که توسط ن بلوچ انجام می‌شود و اولین بار از ذهن و خلاقیت ن بلوچ ایجادشده‌است. سوزن دوزی بلوچی دارای مهر اصالت از سازمان یونسکو می‌باشد و در فهرست میراث معنوی کشور نیز ثبت شده‌است.[۱] در کتاب آخرین مأموریت، نوشته مغرالدین مهدی، راجع به سوزن‌دوزی آمده: یکی از صنایع که در حد خود بسیار زیبا و ارزنده است، صنعت دوزندگی و دست‌دوزی جلیقه و لباس نه است. مانند ترمه، دست‌دوزی می‌نمایند و با نهایت زیبایی و با ابریشمی که با رنگ‌های طبیعی رنگ کرده‌اند و رنگش ثابت است و هیچ وقت از بین نمی‌رود، نخ‌دوزی می‌کنند. صدها مربع و مستطیل و لوزی می‌دوزند، یک اندازه که اگر با پرگاری دقیق اندازه‌گیری کنند، سرمویی تفاوت ندارد.[۲]

چوتل دوزی یکی از انواع بلوچی دوزی، رایج‌ترین دوخت در سراوان و توابع ان

مدل فنوچی- نوعی بلوچی دوزی که در اطراف ایرندگان و ایرانشهر وسرحد متداول است

پلیوار دوزی-یا پریوار دوزی در ایرانشهر و نیکشهرو توابع اطراف متداول است

زیبایی هنر سوزن دوزی بلوچ به این است که در زندگی روزمره مردمان آن دیار کاربرد روزانه دارد و با وجود گذشت سالیان دراز و رفت‌وآمد مدهای متنوع لباس همواره جایگاه خود را در فرهنگ مردمان بلوچ حفظ کرده‌است. این هنر تقریباً در بین تمام نقاط استان سیستان و بلوچستان و توسط ن بلوچ انجام می‌شود. هر دختری که متولد می‌شود از همان زمان نوجوانی این هنر را از مادرش و نزدیکانش یادمی‌گیرد و هزاران سال است بدین شکل نسل به نسل منتقل شده‌است و تا به الان پایدار مانده‌است. امروزه این هنر به شکل سنتی ماندگار در بین بیشتر ن بلوچ رواج دارد و در اکثر مناطق بلوچستان تولید محصولات سوزن دوزی متداول است.